‘Dit huis past me als een warme jas’
De kolenkit staat naast de kachel en een televisie is nergens te bekennen. Wie bij Barbara Recourt in de Arnhemse Vijverlaan over de drempel stapt, maakt een sprong van zo’n honderd jaar terug in de tijd. Ze woont in een museumwoning, die ze met veel zorg en aandacht heeft ingericht en vormgegeven. Eens per maand zet ze de deuren open voor het publiek. Muziek uit de tijd en de geur van gemberkoekjes laten de bezoekers beleven hoe het vroeger was. ,,Mensen komen hier ook om herinneringen op te halen en hun eigen verhaal te vertellen.’’
Barbara Recourt: ,,Met een museumwoning kun je verbinding maken in de wijk”
Het huis aan de Vijverlaan is een van de vier museumwoningen van woningcorporatie Volkshuisvesting Arnhem, waar bezoekers elke maand een kijkje in de keuken van het verleden kunnen nemen. Levende geschiedenis, want de huizen hebben niet alleen een museale functie, er wordt ook echt gewoond. Barbara Recourt solliciteerde naar de museumwoning nadat ze een oproep zag op de Facebookpagina van Volkshuisvesting. ,,Historische kennis, maandelijks je woning openstellen, bezoekers rondleiden, er wordt behoorlijk wat van je gevraagd, als je voor een museumwoning in aanmerking wilt komen’’, zegt Recourt. Toch twijfelde ze geen moment. Tijdens haar studie aan de kunstacademie ontwikkelde ze een voorliefde voor Art Deco en Jugendstil, kunst uit de tijd rond 1910, waarin ook het huis aan de Vijverlaan werd gebouwd. ,,Het klopte gewoon, dit huis past me als een warme jas.’’
Volkshuisvesting
Erfgoed koesteren én openstellen voor publiek. Dat zijn de belangrijkste motieven van de woningcorporatie om museumwoningen te ontwikkelen en te verhuren. Het idee ontstond zo’n tien jaar geleden. ,,Er was discussie over behoud of sloop van de na-oorlogse Maycrete woningen’’, roept directeur Gerrit Breeman van Volkshuisvesting Arnhem in herinnering. Aanvankelijk waren er plannen om twee van de woningen naar het nabijgelegen Openlucht Museum te verplaatsen, maar uiteindelijk bleven de huizen behouden door het toekennen van een monumentenstatus. Breeman: ,,Erfgoed kun je het beste bewaren op de oorspronkelijke plaats, die visie heeft de aanzet gegeven voor de ontwikkeling van museumwoningen in de Arnhemse wijken.’’
Volkshuisvesting wil het liefst voor elk decennium een museumwoning realiseren. ,,Het gaat ons daarbij vooral om de binnenkant, we willen laten zien hoe mensen toen woonden’’, zegt Breeman. Een rondvraag aan de opzichters, die vrijkomende woningen bekijken, leverde bij de start van het project binnen de kortste keren vier geschikte woningen op. Die huizen, in verschillende Arnhemse wijken en uit verschillende periodes, zijn inmiddels allemaal heringericht en bewoond. Sindsdien ligt het even stil. ,,Het is net wat er vrij komt, dat is afwachten’’, zegt Breeman. Het liefst zou hij een woning aan het Luthers Hofje of een van de commissiehuisjes aan de Catharijnestraat aan de museumwoningen toevoegen. ,,Die zijn gebouwd rond 1860, het zijn voorlopers van sociale woningbouw’’, zegt Breeman. ,,Als er meer museumwoningen zijn, willen we ook een fietsroute maken die de woningen met elkaar verbindt en die bezoekers als het ware door de geschiedenis van de Nederlandse volkshuisvesting leidt.’’
Deskundigen van het Nederlands Openlucht Museum zijn nauw betrokken bij het opknappen en inrichten van de museumwoningen. Met kennis van materialen en kleurgebruik en met advies in het zoeken naar oplossingen. ,,Er moet wel gewoond worden in de huizen’’, benadrukt Breeman. ,,Dat vraagt om enige souplesse in de keuzes die we maken. Er mag ook wel wat dynamiek zichtbaar zijn. Een aanbouw die later is toegevoegd kan soms best blijven bestaan.’’
Breeman merkt dat veel mensen enthousiast zijn over het project. ,,We krijgen soms spontaan meubels en spullen aangeboden’’, zegt hij. Toch is het niet altijd eenvoudig om bewoners te vinden voor de woningen. Breeman: ,,Mensen vinden vaak het huis wel heel leuk, maar het maandelijks openstellen van de woning ziet niet iedereen zitten.’’ Hoe leuk ze het zelf ook vindt, Barbara Recourt kan zich dat wel voorstellen. ,,Mensen komen toch in jouw huis’’, zegt ze. Gemiddeld krijgt ze op een bezoekersdag zo’n vijftig geïnteresseerden over de vloer. Ze heeft er inmiddels handigheid in gekregen om de dag van tevoren op te ruimen en de moderne spullen uit het zicht te zetten.
Inmiddels woont Recourt met haar zoontje een jaar in de museumwoning. ,,Ik voel me echt bevoorrecht om hier te wonen’’, zegt ze. ,,Er is met zo veel liefde aan dit huis gewerkt, je wordt er als het ware door omarmd.’’ De meeste meubels en attributen in het huis verzamelde ze zelf, maar ook Recourt heeft spontaan spullen gekregen. Ze toont een Art Deco vazensetje als een van haar juweeltjes. En een fijn bewerkt zilveren theelichtje illustreert volgens haar hoe alles in die tijd met veel zorg en oog voor detail werd vervaardigd.
Tijdsbeeld
Recourt vindt het leuk om dat te laten zien en te vertellen over de geschiedenis. ,,Ik probeer met smaken en geuren van koekjes en appeltjes in kaneel en het geluid van muziek het tijdsbeeld aan te vullen’’, zegt de bewoonster. ,,Om bezoekers de tijd van toen meer te laten beleven.’’ Dat maakt meer los dan ze had verwacht. Veel mensen, vaak ouderen uit de buurt, komen langs om herinneringen op te halen en zelf verhalen te vertellen over vroeger. Recourt: ,,Een vrouw zei pas: ‘Dit worteldoek op de tafel ruikt naar mijn moeder. Het hing bij ons achter de kapstok op de gang.’’
Wat Recourt niet had voorzien, is dat ze met het openstellen van haar museumwoning ook steeds meer een sociale functie in de wijk vervult. ,,Er zijn veel eenzame ouderen hier in de wijk’’, heeft ze gemerkt. ,,Samen met andere partijen zijn we nu aan het onderzoeken wat we voor hen kunnen betekenen. Met een museumwoning kun je op een heel mooie manier verbinding maken in de wijk.’’ Zo heeft Recourt al plannen om samen met de buurt haar tuin net als vroeger in te richten als moestuin. ,,En dan samen met iedereen die eraan heeft meegewerkt, koken en eten uit de tuin’’, blikt ze vast vooruit.
Binding
Een museumwoning brengt het museum naar de wijken en heeft zowel de buurt als de bewoner veel te bieden. ,,Ik heb nog nooit zo’n warme binding met mijn buurt gehad’’, ervaart Recourt. ,,Mensen die hier binnenkomen, stellen zich netjes voor en nodigen mij soms uit om ook eens bij hen op bezoek te komen. Als bewoner van een museumwoning moet je er wel rekening mee houden dat je ook een soort zorgverlenersfunctie kan krijgen.’’ Voor Recourt, die naast haar opleiding aan de kunstacademie ook een achtergrond in de zorg heeft, valt alles op zijn plek. ,,Het is mooi hoe dingen samen kunnen komen in je leven’’, zegt ze. ,,Soms moet je even wachten, maar op dit moment klopt het voor mij helemaal.’’